حتما براي اکثر رانندگان خودروهاي با سيستم دنده دستي اتفاق افتاده است که در هنگام تعويض دنده دستي دنده عقب، صداي ناهنجاري را شنيده‌اند! اين تغيير صدا برخي از راننده‌ها را دچار نگراني مي‌کند به‌طوري که به سلامت فني جعبه دنده و يا گيربکس خودرو خود شک مي‌کنند. اين صدا نتيجه فعل و انفعالاتي در سيستم چرخ دنده‌ها مي‌باشد که در ادامه به توضيح آنها خواهيم پرداخت.
در سيستم انتقال قدرت دستي، بيشتر از دنده‌هاي مارپيچ استفاده مي‌کنند اما دنده عقب به دليل موقعيت خاص خود نياز به نوع ديگري از چرخ دنده‌ها دارد که به چرخ دنده ساده معروف است .
دنده‌هايي که نسبت دنده‌هاي جلو (مثبت) را ايجاد مي‌کنند همه مارپيچ هستند (مانند: دنده يک،دو و سه). دندانه‌هاي مارپيچ به‌صورت مورب برش خورده‌اند. زماني که دو دنده در سيستم چرخ دنده مارپيچ با هم درگير مي‌شوند، تماس دندانه‌ها در پايان يک دندانه شروع مي‌شود و اين تماس به‌صورت تدريجي باعث چرخاندن دو چرخ دنده مي‌شود.تا زماني که دو دندانه به‌صورت کامل در حال درگيري هستند اين درگيري تدريجي باعث مي‌شود که چرخ دنده‌هاي مارپيچ ملايم‌تر و آرام‌تر از چرخ دنده‌هاي ساده عمل کنند.
به‌دليل وجود زاويه در دندانه‌هاي دنده‌هاي مارپيچ، بيش از يک دندانه در يک زمان در اين نوع چرخ دنده‌ها با هم درگير هستند که اين نوع برخورد و يا سايش باعث مي‌شود که اين چرخ دنده‌ها قدرت بيشتر، با تنش کمتري داشته باشند.
تنها مشکل در مورد چرخ دنده‌هاي مارپيچ اين است که آنها به سختي در کنار هم و در خارج از درگيري به‌هم مي‌لغزند. در يک سيستم تعويض دنده دستي، دنده‌هاي جلو در حالت درگيري قرار دارند (در تمام زمان‌ها) و حلقه‌ها توسط دسته تعويض دنده کنترل شده و سرعت‌هاي متفاوتي را به محور خروجي منتقل مي‌کنند.
دنده عقب در سيستم تعويض دنده دستي به‌عنوان دنده هرزگرد مي‌چرخد(چرخ دنده ساده بزرگ در سمت راست شکل زير)
علت صداي گيربکس موقع دنده عقب رفتن
چرخ دنده ساده بزرگ با دو چرخ دنده ساده ديگر، در زماني که نياز به تغيير جهت چرخش (دنده عقب) داشته باشيم بر روي هم مي‌لغزند (با هم برخورد مي‌کنند).بيشتر چرخ دنده‌هاي بکار رفته در سيستم‌هاي انتقال قدرت دستي از نوع مارپيچ هستند. سه چرخ دنده که مخصوص دنده عقب است از انواع دندانه‌هاي ساده به‌شمار مي‌روند.
دنده‌هاي ساده با دندانه‌هاي مستقيم، در مقايسه با چرخ دنده‌هاي مارپيچ، لغزش بيشتري نسبت به هم دارند. هنگامي که دندانه‌هاي چرخ دنده با يک چرخ دنده ساده درگير است، به‌جاي اين که به آرامي لغزش داشته باشند دندانه‌ها با هم برخورد مي‌کنند. اين واکنش موجب بروز اندکي سر و صدا و نيز افزايش تنش بر روي دندانه‌ها مي‌شود. هنگامي که صداي بلندتري نسبت به درگيري ساير دنده‌ها مي‌شنويد، آن صداي تغيير وضعيت و چرخش دنده خودرو است؛ صدايي که مي‌شنويد صداي برخورد و درگيري دنده‌هاي ساده عقب با يکديگر است. از اين‌رو مي‌توان گفت که اين امري طبيعي و عادي است و مشکلي وجود ندارد.
منبع: خودرو دات نت